مقدمه
با افزایش روزافزون جمعیت جهان و محدود بودن منابع انرژی، بسیاری از کشورها با مشکل مصرف انرژی روبرو هستند. در سال‌های اخیر موضوع انرژی تحت تأثیر پدیده‌ای با عنوان بحران جهانی انرژی اهمیت بیشتری پیدا کرده است و به یکی از موضوعات چالش‌برانگیز جوامع بشري تبدیل شده است. درواقع انرژي ابزاري اساسی براي رشد اقتصادي، بهبود معیشت و سطح رفاه جوامع بشري است. لذا توجه به مباحث امنیت انرژي و اقتصاد انرژي در هر منطقه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. چراکه تأمین انرژي موردنیاز جوامع بشري و برنامه‌ریزی مدون آن منتج به بهبود شرایط زندگی و رشد اقتصادي آن منطقه می‌شود.
سابقه پرداختن به مباحث کلان انرژی در اتاق بازرگانی کرمان به سال‌های قبل برمی‌گردد. ازجمله مهم‌ترین این اقدامات تدوین نقشه راه انرژی استان بوده است. به‌کارگیری نقشه راه انرژي به‌عنوان سندي راهنما در توسعه هدفمند و کارآمد بخش انرژي، حائز اهمیت می‌باشد. به بیان دیگر، نقشه راه انرژي ابزاري جهت انجام برنامه‌ریزی‌های بهینه در راستاي کشف، استخراج، تولید و عرضه انرژي، رفع مشکلات فعلی و ایجاد زیرساخت‌های لازم براي توسعه اقتصادي است.
عواملی همچون بهره‌وری پایین انرژی، وضعیت غیر بهینه تراز انرژی و روند رو به رشد مصرف انرژی به‌خصوص در صنعت و تضمین توسعه پایدار اقتصادی استان سبب شد برنامه‌ریزی جامع و انتخاب استراتژی مناسب اهمیت پیدا کند که منجر به تدوین نقشه راه انرژی استان در سال 1393 شد. مؤید کارآمدی نقشه راه انرژی استان آنجاست که بر اساس برآوردهای انجام‌شده درباره مصرف برق، در تابستان 98 در اوج بار حدود هشت هزار مگاوات کمبود قدرت قابل‌اتکا خواهیم داشت و برای جبران آن، قرار است برنامه‌های افزایش ظرفیت و مدیریت مصرف در دستور کار قرار گیرد. وزارت نیرو برای دستیابی به این هدف اخیراً اقدام به تهیه دستورالعملی تحت عنوان 098 نموده است که برخی از بندهای این دستورالعمل 5 سال پیش در نقشه راه انرژی استان دیده شده بود.
نقشه راه انرژی استان نهایتاً منجر به چندین پروژه کاربردی شد که برای عملیاتی کردن آنها نیازمند بستری سازمان‌یافته و منسجم داشت؛ این بود که اندیشکده انرژی استان به عنوان بسترساز و هدایتگر این پروژه‌ها راه‌اندازی شد.
اندیشکده چیست؟
اندیشکده یا کانون تفکر به سازمان، مؤسسه، شرکت یا گروهی گفته می‌شود که کار هدایت پژوهش را انجام می‌دهند و درگیر مسائل مختلفی چون سیاستگذاری‌های اجتماعی، راهبرد سیاسی، اقتصادی، علمی یا موضوعات مربوط به فناوری یا سیاست‌های تجاری و یا حتی توصیه‌های نظامی هستند. دﺭ ﺩﻧﻴﺎﻱ ﮐﻨﻮﻧﻲ ﻧﻮﻋﻲ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻭﻳﮋﻩ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﻔﮑﺮ ﻭ ﭘﮋﻭﻫﺶ ﺩﺭ حوزه ﺳﻴﺎﺳﺖﺳﺎﺯﻱ، ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺳﺎﺯﻱ ﻭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﻳﺪﻩ، مطالعات بین‌رشته‌ای ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺍﺻﻞ ﺟﻤﻊﺍﻧﺪﻳﺸﻲ و ﺍﻳﺪﻩﭘﺮﺩﺍﺯﻱ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﺍﺳﺖ.
در ادبیات تخصصی فارسی معادل‌هایی مانند نهاد مولد اندیشه، کانون تفکر، اندیشگاه، اندیشکده، مخزن اندیشه و اتاق فکر برای آنها پیشنهاد شده است. رشد ﺍﻳﻦ ﻧﻮﻉ سازمان‌ها بیشتر به خاطر ﺷﺮﺍﻳﻂ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺩﻭﻡ ﺩﺭ ﺟﻬﺎﻥ ﻏﺮﺏ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﻫﻢﺍﮐﻨﻮﻥ ﻧﻴﺰ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺍﺯ آنها ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻨﻪﻫﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻭ ﺑﻪ ﻧﺎﻡﻫﺎﻱ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﻭ ﺑﺎ مالکیت‌ها ﻣﺘﻨﻮﻉ ﺩﺭ ﺟﻬﺎﻥ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ.
طبق تعریف دانشگاه پنسیلوانیا که تعریف جامعی است “اندیشکده‌ها سازمانهای پژوهش تحلیلی سیاستگذاری عمومی و تعاملی هستند که درباره مسائل منطقهای و بین‌المللی، پژوهش‌ها، تحلیلها و توصیه‌های مبتنی بر سیاستگذاری تولید می‌کنند. درنتیجه سیاست‌گذاران و عموم مردم را قادر می‌سازند تا در مورد سیاست‌های عمومی، تصمیمات آگاهانه‌ای بگیرند”.
پس به طور خلاصه اندیشکده مرکز خصوصی و مستقل از نهادهای دولتی و منافع آنها است. این مرکز پیشنهادات و راهکارهای مرتبط را بدون وابستگی به گروه خاصی ارائه میدهد و همچنین در حاکمیت و تأمین منابع مالی خود کاملاً شفاف عمل می‌کند.
ضرورت راه‌اندازی اندیشکده انرژی
ضرورت تدوین سیاستگذاری منسجم، جامع و استراتژیک، لزوم ارتباط میان بخش‌های مختلف و سیاست‌گذاران برنامه‌های کلان در زمینه ارتقاء بهره‌وری انرژی، ارائه تحلیلها و راهکارهای عملی، کارآمد و مؤثر در حوزه انرژی بر اساس شواهد علمی، مطالعات تخصصی مبتنی بر دانش و علوم اثبات‌شده، نیاز به فضایی را می‌طلبد که گفتگو و ارتباط متقابل با نگاه مشترک بین همه حوزهها اعم از شرکتها، اتحادیه‌ها، انجمنها، نهادهای منطقهای و بین‌المللی و نیز سازمانهای دولتی متولی را با اتکا بر رهیافتهای فنی، اقتصادی و اجتماعی، ارائه اطلاعات دقیق و معتبر و راهکارهای مناسب، انعطافپذیر، به‌موقع و سازگار با ارزشهای اجتماعی و زیستمحیطی مرتبط با مسائل انرژی را تشریح دهد و در چارچوب قوانین ملی و بین‌المللی برای دستیابی به توسعه پایدار، بستری مناسب برای ارتباط مؤثر و کارآمد با همه ذینفعان به‌منظور بهرهگیری از ایدهها و راهکارهای جدید برای حل مسائل مرتبط با حوزه انرژی باشد.
از آن جایی که اتاق وظیفه پایش محیط کسب‌وکار و تلاش برای بهبود آن را بر عهده دارد. توجه به ظرفیت موجود در بخش انرژی و ضرورت پرداختن به تمامی موارد فوق موجب شد تا اتاق کرمان به‌عنوان بخش خصوصی و با تجربه قبلی در راه‌اندازی اندیشکده تدبیر آب با استفاده از نظرات اساتید دانشگاه‌ها به پایه‌گذاری این مسئله مهم بپردازد و اقدام به راه‌اندازی اندیشکده تخصصی انرژی نماید. اندیشکده انرژی با چشم‌انداز رهبری فکری مبتنی بر خرد جمعی در حوزه انرژی به‌منظور کمک به توسعه پایدار اقتصادی با تضمین الزامات اخلاقی و زیستمحیطی در 8 دی‌ماه 97 هم‌زمان با اولین همایش هم‌اندیشی آینده انرژی ایران با حضور جمعی از مسئولان و مدیران کل استانی و اساتید دانشگاه و صاحب‌نظران حوزه انرژی افتتاح شد.
اساسنامه اندیشکده انرژی نقشه راه انرژی الکتریکی استان
