گسترش صنعت :اگرچه ارزش صادرات خدمات فنی و مهندسی ایران در سال‌های ۸۰ تاکنون فراز و نشیب‌هایی داشته، اما به هر حال آمار و ارقام از افزایش چشمگیر میزان صادرات خدمات فنی و مهندسی حکایت دارد. به جز سال‌های ۸۱ و ۸۲ که می‌توان از آن به‌عنوان دوره‌های افول صادرات خدمات فنی و مهندسی ایران نام برد، روند رو به رشد صادرات به شکلی بوده که امروز از توسعه آن تا رقم ۱۰ میلیارد دلار طی دو سال آینده خبر داده می‌شود، بسیاری از دست‌اندرکاران این عرصه، بر این باورند که در صورت بهبود شرایط و زیرساخت‌های مورد نیاز برای صادرات این خدمات، ظرفیت افزایش ارزش آن حتی تا پنج برابر رقم فعلی نیز وجود دارد.
با این همه براساس گفته‌های دبیرکل انجمن صادرکنندگان صنعتی، معدنی و خدمات مهندسی، صادرات خدمات فنی و مهندسی پارسال سه میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار بوده که در مقایسه با سال قبل از آن رشدی حدود ۲۲ درصدی را نشان می‌دهد. بر همین اساس درخصوص وضعیت صادرات خدمات فنی و مهندسی به سراغ رحمان پورقربان، دبیرکل انجمن مربوطه رفتیم که مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید:
آقای مهندس به‌عنوان سوال اول، تعریفی از صادرات خدمات فنی و مهندسی داشته باشید.
صادرات مربوط به کالا و خدماتی هستند که می‌توانند در بخش‌های مختلفی دسته‌بندی شوند، البته این دسته‌بندی تنها شامل صادرات خدمات فنی و مهندسی نیست بلکه براساس دسته‌بندی‌های WTO، خدمات به ۱۲ رشته تقسیم می‌شود که یکی از این موارد خدمات فنی و مهندسی است که البته همگی این ۱۲رشته (داروسازی، شوینده‌ها و…) ارزآور هستند که با وجود اینکه صادرات خدمات فنی و مهندسی به‌مثابه یک صادرات نوپا از سال ۷۴ در ایران آغاز شده اما در منطقه و در بسیاری از کشورهای اروپایی شناخته شده است. تخصص شرکت‌های ایرانی با مهندسانی که در اختیار دارند روز به روز در حال بهتر شدن است.
ارزش جهانی صادرات خدمات فنی و مهندسی چقدر است و ایران چه سهمی از این میزان دارد؟
صادرات خدمات فنی و مهندسی در جهان بیش از ۷۰۰ میلیارد دلار است که البته ایران با وجودی که در این پروسه جوان است سه میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان در سال گذشته صادرات خدمات فنی و مهندسی داشته که البته در چهار ماه ابتدایی امسال نیز بیش از یک میلیارد دلار صادرات داشته است.
با توجه به اینکه در نیمه دوم سال صادرات شدت بیشتری می‌گیرد صادرات خدمات فنی و مهندسی تا پایان امسال به ۴ تا 5/4 میلیارد دلار خواهد رسید.
با وجود اینکه شرکت‌های زیرمجموعه این انجمن در کشورهای بزرگ دنیا در حال انجام پروژه‌هایی همچون راهسازی، ساختمان‌سازی، نیروگاه و… هستند طی یکی، دو سال آینده صادراتی بیش از ۱۰ میلیارد دلار را برای خدمات فنی و مهندسی پیش‌بینی می‌کنیم.
رمز این موفقیت و دستیابی به این رقم را طی دو سال آینده در چه چیزی می‌دانید؟
اینکه ایران در منطقه و برخی کشورهای اروپایی دیگر در این زمینه سرآمد است به دلیل روابط عمومی بالای مهندسین و شرکت‌های سازنده پروژه‌ها در آن کشورهاست. به‌طور مثال ساخت هر پروژه‌ای حدود دو تا سه سال زمان نیاز دارد که تکمیل شود، طی این مدت مهندسان ایرانی با روابط عمومی بالا و قوی خود با شرکت‌های کارفرمای خود در آن کشورها باعث می‌شوند تا پروژه ابتدایی به پایان نرسیده، پروژه‌های دیگری به آنان سپرده شود. این به دلیل کیفیت بالای کار مهندسان ایرانی است. امروزه بعضی از شرکت‌هایی که در انجمن عضو هستند در کشورهای خارجی مشاورین وزرای آنجا هستند که این بهترین فرصت برای معرفی ایران و توانایی‌های آنهاست.
صادرکنندگان خدمات فنی و مهندسی کشور بخش خصوصی هستند یا دولتی؟
عمدتا شرکت‌های خصوصی هستند، حدود هفت هزار صادرکننده در کشور وجود دارد که تعداد خصوصی‌ها از این میزان بیشتر است اما صادرات بخش دولتی بیشتر از خصوصی‌هاست.
چه حمایت‌هایی از صادرکنندگان خدمات فنی و مهندسی صورت می‌گیرد؟
تا حدودی، جلساتی به طور مرتب در انجمن برگزار می‌شود و تفاهمنامه‌هایی تهیه می‌شود تا به مجلس و شورایعالی صادرات ارائه شود تا مشکلات صادرات مرتفع شود چرا که به راستی بحث و عامل اصلی در توسعه اقتصادی هر کشوری، صادرات است اما باید این مهم بین مردم، فرهنگ‌سازی و نهادینه شود.
برای فرهنگ‌سازی بهتر امر صادرات، چه باید کرد؟
درک این مساله باید در کشور عمومی شود، نه‌تنها روزنامه شما «گسترش صنعت» به‌عنوان یک روزنامه تخصصی، بلکه همه روزنامه‌ها و رسانه‌های ملی باید به این امر بپردازند تا رشد اقتصادی سریع‌تری را شاهد باشیم.
چند صادرکننده، عضو انجمن صادرکنندگان خدمات فنی و مهندسی هستند؟
انجمن بیش از ۲۰۰ شرکت عضو دارد که بیش از ۶۰ تا ۶۵ درصد آن شرکت‌های صنعتی هستند که کالا را تولید و صادر میکنند. گروهی نیز شرکت‌های معدنی هستند که در کشورهای اروپایی پروژه‌های معدنی را اجرا میکنند.
در حال حاضر در چه کشورهایی در حال انجام پروژه هستید و چه پروژه‌هایی را در دست اجرا دارید؟
در کشورهای منطقه، آفریقایی، آمریکای لاتین و کشورهای عضو CIS (آسیای مرکزی) در حال انجام پروژه هستیم. به‌طور مثال در سوریه کارخانه سیمانی توسط شرکت‌های ایرانی ساخته شده که به تازگی مسوولان آن کشور از مهندسان ایرانی خواسته‌اند ظرفیت این کارخانه را افزایش دهند.
کشورهای غنا، نیجریه و الجزایر نیز درخواست ساخت کارخانه سیمان، توسط ایرانیان را داشته‌اند.
همچنین در ونزوئلا و عراق نیز شرکت‌های ما ساختمان‌سازی را برعهده گرفته‌اند و… مواردی فراوانی از این قبیل توسط شرکت‌های ایرانی در کشورهای خارجی در حال ساخت است.
مهم‌ترین چالش‌های صادرات خدمات فنی و مهندسی چیست؟
اولین مشکل صادرکنندگان ما، بحث نقدینگی است که البته وزارتخانه‌هایی چون صنایع و معادن، توسعه تجارت و بانک مرکزی وارد این بحث شده تا این مساله را برطرف کنند بدهی را تقسیط و یا بخشی از جرایم را ببخشند تا دوباره واحدهای تولیدی وارد سیکل تولیدی شوند.
دومین چالش مربوط به قوانینی از جمله مالیات، بیمه و استانداردهایی است که به تولیدکننده تحمیل می‌شود. چرا که در بسیاری از موارد کشور اروپایی با ساخت یک کالا به کیفیت ساخته شده در کارخانه ایرانی رضایت دارد و آن کالا را با همان کیفیت می‌خواهد اما سازمان استاندارد مانعی بزرگی برای تولیدکننده است و نمی‌گذارد تولیدکننده به تولید مورد رضایت مشتری خود اقدام کند.
سخن آخر:
از روزنامه شما تشکر می‌کنم و امیدواریم این تعاملات ادامه داشته باشد. باید همه بدانند دنیا به کالا نیاز دارد و ما توان تولید را داریم بنابراین باید بحث صادرات را در کشور از همان ابتدا در کودکان نهادینه کنیم.
