يك نمايشگاه ( فرش ) و هزار درد دل

روح ا… حاتمی- نمایشگاه فرش در حالی به اتمام رسید که بسیاری از حاضران در آن اعم از غرفه‌داران و بازدیدکنندگان نارضایتی خود را از آن ابراز داشته‌اند.
کم بودن تبلیغاتی که شایسته نمايشگاه باید باشد، استقبال کم از سوی بازدید‌کنندگان خارجی و داخلی و عدم حمایت دولت از بافندگان، تولیدکنندگان و صادرکنندگان مهم‌ترین دغذغه‌ها و انتقادات فعالان فرش بود. بافندگان که البته حضوری اندک در این نمایشگاه داشتند از نبود برخی خدمات بیمه‌ای از جمله بیمه‌های درمانی شکایت داشتند.
تولیدکنندگان اما از دولت خواهان تزریق نقدینگی در قالب وام‌هایی کافی با بهره کم شدند و صادرکنندگان نیز از نهادهای حاکمیتی تقاضا کردند تا جوایز صادراتی را افزایش بدهد و دیپلماسی اقتصادی خود را در زمینه فرش فعال‌تر کند. آنان از دولت مي‌خواستند تا اجازه ندهد رقبایی چون چین، هند یا حتی افغانستان به راحتی از طرح‌ها و نقشه‌های قالی ایرانی استفاده و بعد آن‌ها را به نام قالی ایرانی و البته با قیمت تمام شده کمتر در بازار جهانی عرضه کند. همچنین بر اساس اعلام قبلی قرار بود بازدیدکنندگانی از
۵۴ کشور خارجی در نمایشگاه حضور داشته باشند، اما از عمده انتقادات غرفه‌داران به همین مساله برمي‌گشت. آنان عدم استقبال تجار فرش خارجی را ناشی از مسائلی همچون تحریم‌ها و تغییر زمان نمایشگاه از شهریور به مهر ماه و عدم خدمات‌دهی به تجار خارجی مي‌دانستند و از دولت خواستار شدند تا همچون کشورهای رقیب در زمینه فرش امکان استقبال و خدمات‌دهی مناسب به تجار خارجی را فراهم کند.
کارگاه تاسیس کنید
کاظمي ‌از تولیدكنندگان فرش بیجار (زرین) در گفت‌وگو با خبرنگار ما از رسومات و موانع فرهنگی سخن مي‌گوید که دست آن‌ها را برای نظارت و سرکشی به بافندگان‌شان در روستاها و سایر نقاط بسته است. این فعال فرش مي‌افزاید: اولین خواسته ما از دولت تاسیس کارگاه‌های قالی‌بافی همچون کارگاه‌های هند، پاکستان و … است تا ما بتوانیم نظارت دقیق و فنی بر بافت داشته باشیم.
وی در مورد نمایشگاه هم اظهار مي‌دارد:
بی انصافی است اگر بگوییم بد بود. اما در مجموع ۱۰‌درصد از موجودی خود را فروختیم.
عمقی نداشت
مهدی یی از اصفهان هم که فرش او با نام «اسماء الحسنی» در بخش انتخاب بهترین فرش‌های نمايشگاه، برنده جایزه شد، ضمن آن که مهم‌ترین دلیل انتخاب فرشش را از سوي دست‌اندرکاران کامل بودن مشخصات آن از نظر طرح، نقشه و رنگ مي‌داند، در پاسخ به سوالی درباره نمایشگاه در یک کلام جواب مي‌دهد که «عمقی نداشت و بازدیدکننده خارجی هم کم بود». وی ضمن آن که دلیل این امر را تبلیغات کم داخلی و بین‌المللی برای نمایشگاه مي‌داند، هشدار مي‌دهد: اگر عزم ملی برای سر و سامان دهی به فرش ایجاد نشود در سال‌های آینده وضع فرش ایران از این هم که هست بدتر خواهد شد. این فعال بخش خصوصی، خواستار طرحی راهبردی برای فرش مي‌شود تا به گفته او: وقتی مسوولان و معاونان وزرا تغییر مي‌کنند، هر کسی ساز خود را برای فرش نزند و سلیقه‌ها یا کج‌سلیقگی‌ها نتواند تاثیرگذار باشد. با این طرح راهبردی همه از تولیدکننده تا دولتی‌ها و بخش صادرات ملزم به اجرای آن خواهند شد. مهدی یی در پایان خواستار تاسیس بانک اطلاعات نقشه‌های فرش، ساختن سرودی ملی برای آن و ثبت روزی در تقویم رسمي‌با نام روز ملی فرش شد.
باز هم قیمت تمام شده بالا
اما محمد بهاروند، رییس اتحادیه مرکزی فرش دستباف روستایی ایران ضمن آن که مي‌گوید مرکز ملی فرش، اتحادیه‌های تولیدی و صادراتی و مجری نمایشگاهی ایدرو برای نمایشگاه سنگ تمام گذاشتند و همکاری‌های بی‌شایبه‌ای را با تجار داشتند، مي‌افزاید: اما باید دانست که فقط بحث برگزاری نمایشگاه ملاک عمل نیست، مهم این است که چگونه برگزار شده است. وی سپس به گفته «پرویزیان» تاجر ایرانی و مقیم آمریکا اشاره مي‌کند که به او گفته، قیمت فرش‌های موجود در نمایشگاه از قیمت آن‌ها در بازار فعلی آمریکا بالاتر است و مي‌گوید: ما که نمي‌توانیم از کیفیت خوب مواد اولیه و حق‌الزحمه بافندگان بزنیم. اما موازی کاری‌ها و هزینه‌های سربار‌داریم. در این راستا دولت فعلا و نه برای همیشه لااقل تا زمانی که تثبیتی به وجود بیاید، از غرفه‌داران نباید یک ریال هم بگیرد. در این شرایط ما نیاز به ابزاري قوی‌ داریم تا رقبای خارجی را کیش و مات بکنیم.
اتحادیه صنفی تولیدکنندگان و بافندگان، بی‌فایده و بی‌خدمات
بهاروند ادامه داد: تشکیل اتحادیه صنفی تولیدکنندگان و بافندگان که هیچ گونه خدماتی ندارد، بی‌مورد است. اتحادیه مذکور از هر بافنده‌ای ۲۰ الی ۳۰‌هزار تومان مي‌گیرد. در حالی که بافنده مي‌تواند با ۱۰‌هزار تومان عضو تعاونی‌های روستایی و شهری بشود نه این که حق عضویت سالانه بدهد. اتحادیه صنفی عرض یک ماه سه‌چهارمیلیارد تومان بابت توزیع برگ‌های سهام عدالت از بافندگان گرفت. بهاروند از صدا و سیما ‌هم گله‌مند است که چرا این همه به فرش به عنوان میراث تمدن و تاریخ ایرانی بی‌توجه است.
توریست‌ها نیامدند
اما سعید اوتادی، از بافته‌های عشایری ایران انگار که دل پری از برگزاری نمایشگاه‌ دارد، تا از وضعیت نمایشگاه مي‌پرسیم، با عبارت «خيلی بد» پاسخ داده و مي‌گوید: به مملکت ما یک توریست [تاجر خارجی] نیامد حال آن که مسوولان برای بازدیدکنندگان خارجی برخی نمایشگاه‌ها هتل مي‌گیرند و ارزش قائل مي‌شوند.
این فعال فرش در جواب این که «شما آینده بازار را چطور مي‌بینید؟» مي‌گوید: فرش مرد!
مدیرعامل شركت فرش نگارستان كاشان مرشدي هم که فرش لچك ترنج كاشان او در گروه فرش‌هاي كلاسيك شهري باف تمام ابريشم با رج شمار بالاي ۵۰ از سوی دست‌اندرکاران انتخاب شده است، از مسوولان ابراز نارضایتی مي‌کند، هر چند که نمایشگاه را بهتر از پارسال ارزیابی مي‌کند و در مورد انتخاب فرشش اظهار مي‌دارد: من مطمئن بودم که فرشم انتخاب خواهد شد. چون داوران از نخبه‌های فرش ایران بودند و فرش خوب را تشخیص دادند. عبدا… بهرامي‌، رییس اتحاديه سراسري شركت‌هاي تعاوني توليد‌كنندگان فرش دستباف ايران نیز در گفت‌وگو با دنیای‌اقتصاد ضمن آن که از نظم و ترتیب و مرتب بودن نمایشگاه توسط ایدرو تشکر مي‌کند، مي‌گوید: تغییر زمان نمایشگاه فضای مناسب را ایجاد نکرد و متولیان دولتی که هم قدرت اجرایی و هم بنیه مالی‌دارند باید چاره‌ای بیندیشند. آنان باید بازارهای هدف را به طور به روز شناسایی کنند و تجار خارجی را به ما معرفی کنند.
افزایش ۴۰‌درصدی قیمت مواد اولیه
این فعال بازار فرش افزود: در حالی که با رکود جهانی و با کاهش قیمت مواد اولیه فرش قیمت تمام شده آن نیز پایین آمد، ما در ایران شاهد افزایش ۴۰‌درصدی قیمت مواد اولیه هستیم، حال آن که ما انتظار کاهش آن را به نصف داشتیم و این برمي‌گردد به واسطه‌ها و دلال بازی‌ها.
بهرامي‌‌در ادامه خواهان واگذاری توزیع مواد اولیه به اتحادیه‌های تعاونی روستایی و شهری باف
شد تا مواد اولیه با قیمت مناسب و کیفیت بالا در اختیار تولیدکنندگان قرار بگیرد و فرش ایران دیگر از بی‌کیفیتی و افت فروش در بازارهای جهانی و در رقابت با کشورهایی چون ترکیه، هند، چین و … این همه زیان نبیند. وی در پایان گفت: صدور کارت‌های قالی‌بافی الان در دست اتحادیه صنفی قالی‌بافان بازرگانی است، حال آن که این امر باید به اتحادیه‌ها و بخش خصوصی واگذار شود.محرری، مدیرعامل شركت فرش بهارستان که هیات داوران از فرش لچك ترنج تخت‌جمشيد شرکت متبوعش تقدیر کرده‌اند هم رنگ‌بندی و نقشه فرش را دلیل تقدیر مي‌داند و در مورد نمایشگاه مي‌گوید: خوب نبود و از آن استقبال نشد. قیمت‌ها بالا و دستمزد فرش پایین است. ضمن آن که دولت از نظر کمک نقدینگی و وام به تولیدکنندگانی مثل ما هیچ‌كاری نمي‌کند و حتی مصوبه مجلس را مبنی بر اعطای وام ۵۰‌میلیونی اجرا نکرده و تقریبا یک سوم آن را آن هم با شرایطی که به سود ما نیست مي‌دهد.
استفاده از رنگ‌های گیاهی
در گروه فرش‌هاي كلاسيك شهري‌باف با رج‌شمار ۳۰ تا ۵۰ رج هم، قاليچه لچك ترنج از شركت فرش حكيمي‌فرد‌الموتي به عنوان برترين فرش انتخاب شد. مدیرعامل این شرکت در گفت‌وگو با ما مي‌گوید: چون رنگ‌های فرش‌های ما گیاهی بود، از اصالت و سلامت برخورداری داشت و از نقشه‌های اصیل هم استفاده کردیم انتخاب شد.حکیمي‌فرد الموتی ارزیابی خود را از نمایشگاه چنین تشریح کرد: بهتر از پارسال بود، اما مشکلات و موانعی همچون بحران مالی جهانی و مسایل سیاسی و رابطه ما با غرب بر صنعت دستی فرش اثر منفی داشته است. این فرش‌هایی که شما مي‌بینید در موزه‌ها مانده‌اند، همه با رنگ‌های گیاهی توانسته‌اند دوام بیاورند.
اما در گروه فرش‌هاي كلاسيك شهري‌باف پشمي‌با رج‌شمار بالاي ۵۰، قالي لچك ترنج شاه عباسي از شركت فرش محمد صيرفيان به عنوان برترين فرش انتخاب شده بود. به سراغ این فعال فرش هم رفتیم و او گفت: خوب نبود و اطلاع‌رسانی کافی صورت نگرفت. بازدیدکننده خارجی اندک بود و ما خودمان چندنفری را از دبی و ژاپن دعوت کرده بودیم که آمدند. زمان نمایشگاه بهتر بود در همان اول شهریور ماه بماند و در ماه رمضان هم مي‌توان ساعت آن را از ۱۵ تا ۲۲ تنظیم کرد. ضمن آن که بسیاری از خریداران عمده یا تاجرند و مسافر یا از خارج مي‌آیند و از این نظر مشکلی برای آنها ایجاد نمي‌شود.
فرش‌های لوکس، ۵۰‌درصد کاهش تولید
ابريشم ‌هاشم آخوندي نیز در گفت‌وگو با ما، مهم‌ترین مشکلات فرش را در حال حاضر، نقشه‌های تکراری و قیمت تمام شده کمتر رقبای خارجی با توجه به ارزان‌تر بودن دستمزد کارگر در آن کشورها دانست و افزود: شبه‌دولتی‌ها به فرش هم ضربه زدند. آنها یارانه و کمک از دولت دریافت مي‌کنند، ولی الان خود من برای آوردن فرش‌هایم از‌هانوفر آلمان باید کیلویی ۴یورو بپردازم. الان تولید فرش‌های مرغوب و ابریشمي ‌به ۵۰‌درصد کاهش یافته و مثلا ما فرشي را که پارسال ۲میليون و هفتصد‌هزار تومان خریدیم اکنون باید ۲ میلیون و ۳۰۰‌هزار تومان بفروشیم. این همه تورم در ایران و جهان هست، ولی فقط این فرش است که از ارزش و بهای آن کاسته مي‌شود.